گل بنفشه فقط چشم‌نواز نیست بلکه این گل مجموعه‌ای شگفت انگیز از فواید برای سلامتی انسان را ارائه می‌دهد. این گل‌های ظریف زیبایی و طراوت خاصی دارند که همین امر موجب می‌شود مقاومت در برابر آن سخت باشد. با عطر لطیف و شیرین آن‌ها، جای تعجبی نیست که در دوران ملکه ویکتوریا تقاضای زیادی برای عطر گل بنفشه وجود داشت، به طوری که برداشت سالانه شش تن از این گل‌های زیبا تنها در فرانسه گزارش شده است. علاوه بر رایحه و زیبایی دلربا، گل بنفشه دارای مزایای قابل توجهی برای سلامتی انسان است. در این مقاله با برخی از مهمترین فواید و خواص گل بنفشه برای سلامتی آشنا خواهیم شد.
فهرست مطالب
توجه : اگر به موضوع این مقاله علاقه‌مند هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم مقالات فواید برگ انگور و خواص میوه ازگیل ژاپنی را نیز مطالعه نمایید.
درباره گل بنفشه
گل‌های بنفشه (Violerts) با بیش از 100 گونه، که بسیاری از آن‌ها بومی آمریکای شمالی هستند، تاریخچه‌ای غنی در گیاه درمانی غربی دارد. این تنوع گسترده و کاربرد طولانی، گیاه بنفشه را به منبعی ارزشمند برای درمان‌های طبیعی تبدیل کرده است. علاوه بر این، بنفشه از لحاظ تاریخی به دلیل کاربردهای متنوع شناخته شده است. یکی از این کاربردها، استفاده از گل بنفشه به عنوان یک عنصر کلیدی برای درمان انواع بیماری‌ها در طب سنتی است. از برگ‌ها و گل‌های گیاه بنفشه در چای، تنتور و ضماد استفاده می‌شود (1).
فواید و خواص گل بنفشه برای سلامتی
گیاه بنفشه، به ویژه گونه Viola odorata، که معمولاً به عنوان بنفشه شیرین (sweet violet) شناخته می‌شود، فواید زیادی برای سلامتی انسان‌ها دارد. برخی از مهمترین فواید و خواص گل بنفشه برای سلامتی به شرح زیر است:
تسکین درد
گیاه بنفشه گنجینه‌ای از ترکیبات طبیعی است و یکی از اجزای قابل توجه آن سالیسیلیک اسید است که شبیه به ماده تسکین‌دهنده درد موجود در آسپرین است. این ویژگی جذاب، هم برگ و هم گل بنفشه را در کاهش سردرد مؤثر می‌سازد. به دلیل حضور سالیسیلیک اسید در این گیاه، گل بنفشه پتانسیل آن را دارد که به عنوان یک داروی طبیعی برای کنترل سردرد مورد استفاده قرار گیرد (2).
درمان سرماخوردگی، آنفولانزا یا حتی کووید-19
برگ‌ها و گل‌های بنفشه شیرین دارای خواصی هستند که می‌توانند به شل شدن احتقان قفسه سینه و تسکین سرفه کمک کنند. ذخایر فراوان ویتامین C و سایر ترکیبات مفید بنفشه را قادر می‌سازد تا به طور مؤثر التهاب ریه‌ها را کاهش دهد و منجر به بهبود تنفس و تسکین سرفه‌های خشک شود.
قابل ذکر است که این خواص به ویژه برای افرادی که مبتلا به آسم هستند مفید است. بنفشه با سطوح قابل توجه روتین و اسید سالیسیلیک، که مشابه ترکیب آسپرین است، نقش ارزشمندی در کاهش درد، بدن درد و التهاب ایفا می‌کند، به همین دلیل می‌تواند در مدیریت علائم مرتبط با آنفولانزا و کووید-19 مفید باشد. علاوه بر این، توانایی گل بنفشه برای القای تعریق می‌تواند به کاهش تب کمک کند (3).
القای خواب آرام
گیاه بنفشه علاوه بر فواید قابل توجه دیگر، می‌تواند در ایجاد خوابی آرام نیز نقش داشته باشد. گنجاندن آن در ترکیباتی که برای القای خواب ملایم و آرام طراحی شده‌اند، می‌تواند به آرامش و کیفیت بهتر خواب کمک کند (1).
اثر ضد التهابی
گل بنفشه با ماهیت مرطوب و خنک‌کننده‌ای که دارد، التهابات داخلی و خارجی را تسکین می‌دهد. در صورت استفاده به صورت موضعی، برگ‌های این گیاه می‌توانند موجب کاهش التهاب و تسکین تحریک و تورم پوست شوند. علاوه بر این، شربت تهیه شده از گل‌های بنفشه به‌ویژه در تسکین سرفه کودکان مؤثر است. با توجه به خواص تسکین دهنده‌ی درد گل بنفشه از آن برای کاهش دردهای مرتبط با آرتروز، به ویژه در مواردی که بافت‌های ملتهب خشک می‌شوند، می‌توان استفاده نمود (4).
حفظ سلامت قلب
گیاه بنفشه، همچنین به عنوان محافظت‌کننده قلب شناخته شده است و سابقه طولانی در استفاده برای حفاظت از سلامت قلب دارد. ترکیب روتین (Rutin) موجود در آن، مویرگ‌ها را تقویت می‌کند، از تجمع پلاکت‌ها جلوگیری می‌کند و خواص ضدالتهاب از خود نشان می‌دهد.
روتین، یک بیوفلاونوئید قوی است که در گیاه بنفشه وجود دارد. این ماده با بهبود گردش خون و افزایش انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی مرتبط است. شایان توجه است که تحقیقات نشان داده‌اند روتین می‌تواند به جلوگیری از لخته شدن خون کمک کند و در نتیجه خطر حملات قلبی و سکته را کاهش دهد.
علاوه بر این، آلکالوئیدهای موجود در بنفشه شیرین دارای اثر گشادکنندگی عروق هستند، باعث شل شدن رگ‌های خونی می‌شوند و به جریان‌پذیری راحت‌تر خون کمک می‌کنند، که به نوبه خود می‌تواند منجر به کاهش فشارخون شود. همان‌طور که می‌دانید، فشارخون یکی از عواملی است که می‌تواند موجب ایجاد بیماری‌های قلبی شود (5).
تسکین آرتروز
اسید سالیسیلیک موجود در بنفشه شیرین به عنوان یک مسکن و عامل ضدالتهاب شبیه به ماده فعال آسپرین عمل می‌کند که همین امر آن را در کاهش التهاب مفاصل دردناک و مبارزه با درد روماتیسمی مؤثر می‌سازد (6).
حفظ سلامت پوست
بنفشه شیرین یک داروی پوستی چند منظوره است که اغلب به طور مستقیم برای اختلالات پوستی مختلف و به عنوان یک پاک‌کننده ملایم روی پوست استفاده می‌شود. بنفشه به صورت ضماد، کمپرس، روغن دم کرده یا مرهم، تسکین دهنده‌ای برای پوست‌های خشک یا ورم‌کرده، نیش حشرات، اگزما، ساییدگی‌ها، رگ‌های واریسی و هموروئید است. خواص خنک‌کنندگی و ضدالتهاب، آن را به یک داروی طبیعی برای طیف وسیعی از مشکلات پوستی تبدیل کرده است (7).
حفظ سلامت روان
در حوزه سلامت روان، بنفشه شیرین در کنترل فشار عصبی، هیستری، خستگی جسمی و روانی، علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و همچنین احساس افسردگی و تحریک‌پذیری بسیار قابل‌قبول عمل می‌کند. تأثیر آرامش‌بخش آن طی نسل‌ها در پرداختن به طیفی از چالش‌های عاطفی و روانی ارزشمند بوده است (8).
حفظ سلامت دستگاه گوارش
بنفشه با تسکین انواع دردها از جمله درد شکم، التهاب معده و روده، مشکلات گوارشی ناشی از عادات غذایی، گاز معده، سوزش سر دل، اختلالات کیسه صفرا و از دست دادن اشتها، فواید خود را برای سلامت دستگاه گوارش نشان می‌دهد. این کاربرد چند وجهی می‌تواند برای کسانی که به دنبال درمان‌های طبیعی برای ناراحتی‌های گوارشی هستند، موهبت باشد (9).
حفظ سلامت سیستم تنفسی
وقتی صحبت از سلامت ریه می‌شود، بنفشه شیرین یک جزء ارزشمند در ترکیبات گیاهی است که برای کاهش مشکلات تنفسی طراحی شده است. از برونشیت حاد و مزمن گرفته تا آسم، نفخ، التهاب مجاری تنفسی، علائم سرماخوردگی و آنفولانزا، گرفتگی صدا، سرفه و احتقان قفسه سینه، گل بنفشه در تسکین و ارتقای سلامتی این بیماری‌های تنفسی می‌تواند نقشی مؤثر ایفا کند (10).
فواید و خواص گل بنفشه برای زنان
بنفشه به دلیل توانایی خود در حل‌کردن کیست، توده و بافت فیبروتیک در سینه مشهور است. پزشکان اغلب استفاده از ضماد تازه برگ و گل بنفشه را برای سرطان‌هایی که بر سیستم لنفاوی، سینه‌ها، ریه‌ها و پوست تأثیر می‌گذارند، توصیه می‌کنند. تزریق بنفشه تازه در روغن به طور مؤثری توده‌های سینه را حل می‌کند و حتی می‌تواند به عنوان یک اقدام پیشگیرانه عمل کند. این خاصیت قابل توجه، بنفشه را به یک داروی طبیعی ارزشمند برای سلامت زنان، به ویژه در رفع ناراحتی‌های مختلف پستان تبدیل می‌کند (11).
ارزش غذایی گل بنفشه
گیاه بنفشه دارای مواد مغذی بسیاری است. این گیاه حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین A و C است که آن را به افزودنی ارزشمندی برای تهیه چای مخلوط با سایر گیاهان مغذی مانند گزنه و یونجه تبدیل می‌کند.
علاوه بر این، بنفشه منبعی از فلاونوئیدها است. فلاونوئیدها آنتی‌اکسیدان‌هایی قوی برای محافظت از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد هستند. فهرست گسترده‌ای از متابولیت‌های موجود در بنفشه شامل موسیلاژها، سیکلوتیدها، مالیک و فرولیک اسید، ساپونین‌ها، فیتواسترول‌ها، سالیسیلیک اسید، آنتوسیانوزیدها، فلاونوئیدها، کومارین‌ها، رنگدانه‌های کاروتنوئیدی، آلکالوئیدها و اسانس‌ها هستند. این ترکیب متنوع از متابولیت‌ها بر فواید گسترده‌ای که بنفشه می‌تواند برای سلامت زنان داشته باشد، تأکید می‌کند (12).
مضرات و عوارض جانبی گل بنفشه
در حالی که مصرف بنفشه شیرین به‌طورکلی خطری در برندارد، آگاهی از عوارض جانبی بالقوه آن ضروری به نظر می‌رسد. این مضرات و عوارض جانبی گل بنفشه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
واکنش آلرژیک: برخی افراد ممکن است واکنش آلرژیک به بنفشه شیرین نشان دهند که در نتیجه آن علائمی مانند خارش، کهیر و اختلال در تنفس ایجاد می‌شود.
ناراحتی معده: مصرف مقادیر زیاد بنفشه شیرین ممکن است منجر به ناراحتی معده از جمله حالت تهوع و اسهال شود.
تحریک پوست: مالیدن بنفشه شیرین روی پوست ممکن است در برخی افراد باعث تحریک شود.
بسیار مهم است که قبل از استفاده از بنفشه شیرین برای اهداف دارویی با یک پزشک متخصص مشورت کنید، به خصوص اگر بیماری‌های زمینه‌ای دارید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید (13).
طرز تهیه دمنوش گل بنفشه
برای تهیه یک دمنوش گل بنفشه خوشمزه و مغذی، 1 قاشق غذاخوری برگ بنفشه را در 5/0 لیتر آب جوش به مدت حدود 10 دقیقه دم کنید. پس از آن، تفاله برگ‌ها را صاف کنید و چای را در فنجان سرو کنید. برای این‌که ترکیبی بسیار مغذی داشته باشید، مقادیر مساوی از برگ‌های خشک قاصدک، گزنه، شبدر قرمز، بنفشه و نعناع (نعناع فلفلی یا نعناع) را برای تهیه چای مخلوط کنید. از طرف دیگر، می‌توانید برگ‌های بنفشه را با شاه‌پسند آبی، برگ و گل نمدار و گل سنجد برای تهیه چای ترکیب کنید تا احساس آرامش و طراوت بی‌نظیری را تجربه کنید (14).
قسمت‌های خوراکی بنفشه
بنفشه هم مصارف آشپزی و هم تزئینی دارد. برگ و گل آن خوراکی و دارای خواص دارویی هستند (15).
طریقه مصرف گل بنفشه
برای بهره بردن از خواص گل بنفشه، می‌توانید برگ‌های جوان آن را به سالادهای مختلف اضافه کنید، درحالی‌که گل‌های نسبتاً شیرین آن را می‌توانید برای تزئین خوراکی‌ها استفاده کنید. عطر و طعم لطیف بنفشه باعث می‌شود که این گیاه یک افزودنی چندمنظوره برای خوراکی‌های مختلف از جمله سس، بستنی، شربت و غیره باشد.
علاوه بر این، گیاه بنفشه را می‌توان در پستو، ساندویچ و حتی در سوپ به عنوان یک عامل غلظت‌دهنده مغذی استفاده کرد. گل‌های بنفشه را می‌توان به‌عنوان یک چاشنی دلپذیر روی سالاد پاشید، در کیک‌ها و پنکیک‌ها گنجانید، یا حتی آن‌ها را در آب‌نبات یا قالب‌های یخ استفاده کرد. توجه به این نکته مهم است که در حالی که برگ و گل بنفشه خوراکی هستند، ریشه بیشتر گونه‌های آن می‌تواند باعث تهوع و استفراغ شود و نباید مصرف گردد.
