خواص تخمه آفتابگردان، ارزش غذایی و عوارض جانبی آن

مزایای سلامتی بذرهای آفتابگردان

فواید تخمه آفتابگردان موضوع تحقیقات بسیاری بوده است. برخی از خواص تخمه آفتابگردان که در تحقیقات علمی گزارش و اثبات شده‌اند به شرح زیر هستند:

فعالیت ضد باکتریایی

تحقیقات بالینی نشان می‌دهند که دانه های آفتابگردان به عنوان یک عامل ضد باکتریایی مؤثر عمل می‌کنند. یک تحقیق انجام شده در مصر نشان داد که استفاده موضعی از روغن بذرهای آفتابگردان سه بار در روز بر روی نوزادان زودرس با سن جنینی زیر ۳۴  به طور قابل توجهی شرایط پوست را بهبود می‌بخشد.

مطالعه دیگری بر حیوانات نشان داد که روغن بیوپروکسویل Bioperoxoil  (روغن آفتابگردان اُزونه شده) فعالیت ضد باکتریایی، اثرات ضد التهابی و قابلیت ترمیم زخم بیشتری نسبت به سایر درمان‌های ضد میکروبی تجاری موجود دارد. همچنین تحقیقات نشان داد که درمان با بیوپروکسویل اثرات محافظتی بر روی بافت پیوندی پوست دارد و ترمیم زخم را بهبود می‌بخشد.

فعالیت ضد قارچی

یکی دیگر از خواص تخمه آفتابگردان، خاصیت ضد قارچی آن است. تحقیقات نشان داده است که روغن اُلئوزونOleozon  (یک نوع دیگر از روغن آفتابگردان اُزونه شده) می‌تواند به عنوان یک درمان ایمن، مؤثر و اقتصادی برای عفونت تینیا پدیس ( tinea pedis infection) عمل کند. در این تحقیقات، الئوزون موضعی و کرم کتوکونازول با هم مقایسه شدند و نتایج نشان داد که هر دو کرم می‌توانند اثرات ضد قارچی مشابهی از خود نشان دهند.

فعالیت ضد التهابی

یکی دیگر از فواید جالب دانه آفتابگردان، فعالیت ضد التهابی قابل توجه آن‌ است. بذرهای آفتابگردان یک منبع عالی از آنتی‌اکسیدان‌های محلول در چربی ضروری بدن نظیر منیزیم و ویتامینE  هستند. ویتامینE  خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد که از آسیب رادیکال‌های آزاد به ساختارها و مولکول‌های حاوی چربی مانند کلسترول، سلول‌های مغزی و غشاء‌های سلولی جلوگیری می‌کند. بذرهای آفتابگردان همچنین شامل فلاونوئیدها و ترکیبات دیگری هستند که می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.

کاهش کلسترول

تصور می‌شود که بذرهای آفتابگردان حاوی ترکیباتی با ساختاری مشابه کلسترول به نام فیتواسترول‌ها phytosterols هستند. داشتن رژیم غذایی با فیتواسترول بالا، ایمنی انسان و سلامت اعضای بدن را بهبود می‌بخشد، سطح کلسترول خون را کاهش می‌دهد و حتی از بروز سرطان جلوگیری می‌کند. توکوفرول (Tocopherol) و فیتواسترول های موجود در روغن آفتابگردان باعث کاهش سطح کلسترول (LDL) بدن  نیز می‌شوند.

فعالیت ضد سرطانی

همچنین مطالعات نشان داده‌اند که عصاره دانه‌های آفتابگردان خواص ضد دیابتی و ضد سرطانی دارد. سلنیوم یک عنصر کمیاب است که برای حفظ سلامت در انسان‌ها ضروری است و دانه‌های آفتابگردان منبع خوبی از این عنصر هستند.

 بیماران سرطان پیشرفته ممکن است در برخی شرایط از درمان با دوز بالای سلنیوم بهره‌مند شوند. در کنار شیمی درمانی، رادیوتراپی، سلنیوم می‌تواند به عنوان یک داروی قابل تحمل بدون عوارض جانبی عمل کند.

 ویتامین E، قابل حل­ترین آنتی‌اکسیدان در آب در بدن است که در مقادیر قابل توجهی در دانه‌های آفتابگردان طبیعی یافت می‌شود. ویتامین E می‌تواند در شیوع کمتر سرطان کولون نیز موثر باشد. بر اساس یک مطالعه ، مصرف بیشتر بذر کدوتنبل و آفتابگردان ریسک ایجاد سرطان پستان پس از یائسگی را کاهش می­دهد.

محبوب ترین محصولات مریان

فیلم دوره باغبانی کودک و نوجوان

بسته باغبانی کودک – کشاورزی کودک میشا (چهار فصل)

مداد کاشتنی مشکی مریان یک هدیه سبز

سلامت قلب و عروق

فشار خون بالا یک عامل خطرناک برای بیماری قلبی است که ممکن است منجر به حمله قلبی یا سکته شود. دانه‌های آفتابگردان حاوی اسیدهای چرب غیراشباع به ویژه اسید لینولئیک است. اسید لینولئیک توسط بدن به ماده ای هورمون مانند تبدیل می‌شود که آنزیم های مسئول انقباض رگ های خونی را مهار می‌کند. بنابراین، این اسید می‌تواند در انبساط عروق خون کمک کند و فشار خون را کاهش دهد. مقدار منیزیم موجود در دانه‌های آفتابگردان نیز فشار خون را پایین می‌آورد.

محافظت از پوست

روغن دانه‌های آفتابگردان می‌تواند یک جایگزین درمانی برای اگزما باشد. دانه‌های گیاه آفتابگردان روغنی سبک و غیر چرب دارند که برای پوست مفید است. این روغن غنی از کلسیم، روی، پتاسیم، آهن، فسفر و ویتامین‌ها  (A وD و به خصوص E) است. علاوه بر این، روغن آفتابگردان به دلیل سطح بالای اسیدهای چرب مهم، به خصوص اسید لینولئیک به طور شگفت‌انگیزی برای پوست مغذی است (مقدار اسید لینولئیک در پوست با پیر شدن کاهش می‌یابد و ممکن است توسط صابون‌ها، شامپوها و محصولات تمیزکننده قوی شسته شود).

خواص ضد دیابتی

شواهد مطالعاتی نشان می‌دهد که مصرف دانه‌های کتان و دانه‌های آفتابگردان می‌تواند به کاهش عوارض دیابت کمک کند. اسید کلروژنیک(chlorogenic )، اسید کوینیک (quinic )، اسید کافئیک (caffeic)، گلیکوزیدها (glycosides) و فیتواسترول‌های (phytosterols) موجود در آنها باعث می‌شوند که این دانه‌ها خواص ضد دیابتی داشته باشند.

خواص تخمه آفتابگردان برای زنان

همان‌طور که گفته شد، دانه‌های آفتابگردان می‌توانند شدت گرگرفتگی در زنان در دوران یائسگی و خطر سرطان کولون را کاهش دهند. علاوه بر این، دانه‌های آفتابگردان منبع خوبی از فیتواسترول هستند که می­توانند در پیشگیری از سرطان سینه مؤثر باشند.

 خواص دانه‌ آفتابگردان برای مردان

یکی از مهمترین خواص تخمه آفتابگردان برای مردان افزایش تعداد اسپرم است. سلنیوم و ویتامین E در دانه‌های آفتابگردان به میزان زیادی وجود دارند. مصرف سلنیوم و ویتامین E می‌تواند کیفیت اسپرم را بهبود بخشد و تأثیرات مثبت و محافظتی به ویژه بر تحرک اسپرم داشته باشد.

عوارض و مضرات تخمه آفتابگردان برای مردان و زنان

حساسیت و آلرژی

حساسیت به دانه‌های آفتابگردان رایج نیست، اما چندین مورد ثبت شده است. آسم، تورم دهان، خارش دهان، جوش­های پوستی­، زخم‌ها، استفراغ و آنافیلاکسی تنها برخی از واکنش‌های ممکن هستند.

 مصرف دانه‌های آفتابگردان بوداده یا دانه‌های آفتابگردان پودر شده و یا کره دانه‌های آفتابگردان نیز همانند مصرف دانه های خام آن می‌تواند حساسیت‌زا باشد. روغن آفتابگردان تصفیه شده به احتمال زیاد مقدار کافی از پروتئین‌های حساسیت‌زا را ندارد.

فلز کادمیوم

یکی از مضرات تخمه آفتابگردان احتمال وجود فلز سنگین کادمیوم در این دانه ها است. آفتابگردان­ها به طور معمول کادمیوم را از خاک جذب کرده و در دانه‌های خود نگه می‌دارند؛ به همین دلیل معمولاً غلظت کادمیوم در آنها از سایر مواد غذایی بیشتر است. به همین دلیل باید در مصرف این دانه ها حد اعتدال را رعایت نمود. اگر در طول یک مدت طولانی  بدن شما با مقدار بالایی از فلز سنگین کادمیوم در تماس باشید، ممکن است کلیه‌های شما آسیب ببینند.

برای یک بزرگسال با وزن 70 کیلوگرم توصیه می‌شود هفته‌ای حداکثر 490 میکروگرم کادمیوم مصرف کند. در یک مطالعه علمی، وقتی شرکت کنندگان در طول یک سال هر هفته 9 اونس (255 گرم) دانه‌های آفتابگردان مصرف کردند، مصرف هفتگی متوسط کادمیوم از 65 به 175 میکروگرم در هفته افزایش یافت. با این حال، سطح کادمیوم خون آن‌ها و همچنین کلیه‌هایشان تحت تأثیر قرار نگرفتند.

بنابراین، تا زمانی که در رژیم غذایی خود مقداری متعادل از دانه‌های آفتابگردان مصرف کنید، ( به عنوان مثال 30 گرم در روز)، هیچ مشکلی خاصی نخواهید داشت.

باکتری سالمونلا

گاهی اوقات، دانه ها ممکن است شامل باکتری های خطرناک مانند سالمونلا (Salmonella ) باشند که می‌توانند در محیط گرم و مرطوب جوانه زنی رشد کنند. این نکته به خصوص برای دانه های آفتابگردان جوانه زده خام مهم است. چرا که این دانه ها معمولاً تحت گرمای بالای 48 درجه سانتی گراد قرار نگرفته اند.

خشک کردن دانه های آفتابگردان با دمای بالا باعث از بین رفتن میکروب های خطرناک آنها می‌شود. طبق یک مطالعه، وقتی که دانه های آفتابگردانی که اندکی جوانه زده بودند را در دماهای۵۰ درجه سانتی‌گراد و بالاتر خشک کردند شیوع سالمونلا به طور قابل توجهی کاهش یافت.

تنگی روده

گاهی اوقات مصرف زیاد دانه های آفتابگردان باعث انسداد مدفوع یا تنگی روده در کودکان و بزرگسالان می­شود. ممکن است هنگام مصرف دانه آفتابگردان، اشتباهاً پوست تخمه غیر قابل هضم را نیز بخورید. این کار ممکن است خطر انسداد مدفوع را افزایش دهد.

 افزایش وزن

یکی دیگر از مضرات تخمه آفتابگردان کالری بالای آن ها است. به دلیل داشتن کالری بالا مصرف بیش از حد دانه های آفتابگردان می‌توان موجب افزایش وزن شود. تخمه آفتابگردان بسیار خوشمزه است و از طرفی با توجه به خواص تخمه آفتابگردان، بسیاری از افراد در مصرف آنها افراط می‌کنند. اما باید به خاطر داشت که استفاده بیش از حد تخمه آفتابگردان می‌تواند هرگونه مزایای آن را منتفی کرده و  باعث چاقی و حتی ایجاد مشکلات سلامتی شود.