تخم شربتی (sabja) در واقع بذر گیاه ریحان است. این دانه بافت و طعم منحصر به فردی دارد که همین امر آن را به یک ماده محبوب در تهیه نوشیدنی ها و پخت غذاها تبدیل کرده است. تخم شربتی فیبر رژیمی بالایی دارد. از طرفی این دانه خاصیت امولسیونکنندگی، کفسازی، غلظت دهندگی، پایدارسازی و ژل شوندگی دارد. به همین دلیل امروزه از تخم شربتی در تولید انواع نوشیدنیها و بستنیها استفاده میشود.
در این مقاله ما به بررسی فواید و خواص تخم شربتی، اثرات جانبی آن برای سلامتی و همچنین طرز تهیه نوشیدنی تخم شربتی میپردازیم
فهرست مطالب
توجه : اگر به موضوع این مقاله علاقهمند هستید، به شما پیشنهاد میکنیم مقالات خواص تخم شوید و فواید و خواص تخمه آفتابگردان را نیز مطالعه نمایید.
درباره تخم شربتی
تخم شربتی (با نام علمی Ocimum basilicum) که تحت عنوان ریحان شیرین (sweet basil) نیز شناخته میشود، یک گیاه از خانواده نعنائیان (Labiatae) است. این گیاه در مناطق استوایی رشد میکند و 4 تا 5 هزار سال است که در پاکستان، ایران، هند و کشورهای جنوب شرقی آسیا به مدت کشت میشود. تخم شربتی بیضی شکل، کوچک و متخلخل است و اندازه آن با توجه به منطقه و کشور محل کشت آنها متغیر است.
دانههای کوچک و سیاه رنگ بذر ریحان سرشار از مواد مغذی هستند و همین دلیل در طب سنتی ایرانی برای چندین قرن از این دانه استفاده شده است. تخم شربتی در حالت خشک بافت سختی دارد، ولی زمانی که در آب خیسانده شود، آب را به خود جذب کرده، درشت میشود و یک لعاب با بافت نرم و ترد ایجاد میکند. تخم های شربتی میتوانند آب را تا 10 برابر وزن خود جذب کنند که همین امر باعث محبوبیت بالای آنها در ترکیب انواع نوشیدنی ها و اسموتی ها شده است.
کاربردهای تخم شربتی
در غذاهای هندی، تایلندی و ویتنامی از تخم شربتی به عنوان یک ماده همه کاره استفاده میشود. این دانه ها یک طعم ملایم و شبیه به آجیل دارند و از آنها به عنوان یک ماده غلیظکننده در غذا استفاده میشود. از تخم شربتی به عنوان طعمدهنده در سوپها، غذاهای پختنی، سس سالاد و نوشیدنیها نیز استفاده میشود. با خیساندن تخم شربتی در آب برای مدت زمان مشخص، یک دانهی ژلهای شکل ایجاد میشود. این خاصیت ژلهای میتواند یک بافت منحصر به فرد به نوشیدنیها، دسرها، سسهای سالاد، خمیر نان، خمیر کیک و چاشنی سوپ بدهد.
ارزش غذایی بذر ریحان (تخم شربتی)
در این بخش از مقاله، به بررسی ارزش غذایی تخم شربتی یا همان دانه ریحان میپردازیم. جدول زیر تمامی مواد مغذی موجود در تخم شربتی را نشان میدهد [1,2] :
ارزش غذایی دانه ریحان (تخم شربتی)
اجزاء | گرم در 100 گرم بذر |
رطوبت | 8.5 |
پروتیئن | 9.4 |
چربی | 33.1 |
خاکستر (Ash) | 5.4 |
فیبر | 42.45 |
کربوهیدرات | 43.6 |
فیبر رژیمی | 40.85 |
مواد معدنی | میلی گرم در 100 گرم بذر |
کلسیم | 636 |
آهن | 2.27 |
منیزیم | 31.55 |
فسفر | 19.05 |
پتاسیم | 481 |
سدیم | 2.01 |
روی | 1.58 |
مس | 1.21 |
منگنز | 1.01 |
ویتامین ها | میکرو گرم در 100 گرم بذر |
ویتامین A | 1583 |
ویتامین E | 779 |
ویتامین C | 1837 |
ویتامین B1 | 640 |
ویتامین B2 | 380 |
نیاسین | 72 |
فولات | 68 |
غنی از مواد مغذی ضروری
دانه های ریحان سرشار از مواد مغذی ضروری هستند که به سلامت و تندرستی بدن کمک میکنند. این دانه های ریز منبع خوبی از فیبر رژیمی هستند که هم فیبر محلول و هم فیبر نامحلول دارند. مصرف فیبر کافی به بهبود هضم، جلوگیری از یبوست و حفظ سطح قند خون سالم کمک میکند. علاوه بر این، دانه های ریحان حاوی مواد معدنی حیاتی مانند منیزیم، کلسیم، آهن و فسفر هستند. این مواد معدنی نقشی اساسی در عملکردهای مختلف بدن از جمله سلامت استخوان، انقباض عضلات، عملکرد اعصاب و تولید انرژی دارند.
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامت قلب اهمیت ویژه ای دارند. این اسیدها در دانه های ریحان نیز وجود دارند. اسیدهای چرب ضروری به کاهش التهاب، بهبود سلامت مغز، ارتقای سلامت قلب و عروق و بهبود عملکرد کلی بدن کمک میکنند. گنجاندن دانه های ریحان در رژیم غذایی (به خصوص برای کسانی که ماهی یا سایر غذاهای دریایی را به طور منظم مصرف نمیکنند) میتواند راهی مناسب برای افزایش دریافت امگا 3 باشد.
تخفیف ویژه دوره باغبانی کودک و نوجوان
شما میتوانید تا ساعت 24 امشب، دوره جامع باغبانی کودک و نوجوان را با 20 درصد تخفیف تهیه نمایید.
کد تخفیف : web251
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با دوره باغبانی کودک و نوجوان، از طریق شماره تلفن 77630589-021 و یا واتس اپ، با ما در تماس باشید.
سرشار از آنتی اکسیدان
دانه های ریحان سرشار از آنتی اکسیدان ها هستند. آنتی اکسیدان ها نقشی اساسی در خنثی کردن رادیکال های آزاد مضر و جلوگیری از استرس اکسیداتیو در بدن دارند. آنتی اکسیدان ها به محافظت از بدن در برابر بیماری های مزمن و تقویت سیستم ایمنی کمک میکنند. محتوای آنتی اکسیدانی بالا در دانه های ریحان به آنها اجازه میدهد تا به ارتقای سطح ایمنی و سلامت کلی بدن کمک کنند.
پروتئین مکمل رژیم غذایی
دانه ریحان حاوی سطوح قابل توجهی از اسیدهای آمینه مهم مانند اسید گلوتامیک، ترئونین و آرژنین است که آن را به یک منبع پروتئین قابل اعتماد تبدیل میکند. با ترکیب پروتئینهای دانه ریحان با پروتئینهای غلات میتوان به تأمین اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز بدن کمک نمود.
فواید و خواص تخم شربتی (تخم ریحان) برای سلامت
تخم شربتی یک منبع غذایی عالی است که مزایای متعددی برای سلامت انسان دارد. در این بخش از مقاله به بررسی مهمترین فواید و خواص تخم شربتی برای سلامتی بدن میپردازیم:
سرشار از مواد معدنی
مواد معدنی نظیر کلسیم، پتاسیم، منیزیم، آهن و فولیک اسید به وفور در تخم شربتی یافت میشوند. به همین دلیل تخم شربتی به سلامت دندان و استخوان ها کمک میکند. همچنین استفاده از تخم شربتی باعث تقویت هورمونها و آنزیمها میشود و فعالیت مغز را بهبود میبخشد.
خواص ضدالتهابی و ضدسرطانی
تخم شربتی حاوی ترکیبات فعالی نظیر فلاونوییدها است. این ترکیبات خواص ضدالتهاب و ضدسرطانی دارند. آنها به جلوگیری از گسترش سرطان کمک میکنند و از آسیب دیدن سلولهای بدن محافظت میکنند.
کاهش وزن
اسیدهای چرب آلفا-لینولنیک اسید و امگا 3 به مقدار فراوان در تخم شربتی وجود دارند. این ترکیبات میتوانند ظرفیت متابولیک بدن برای سوزاندن چربی را بالا ببرند. علاوه بر این بذر ریحان حاوی فیبر هستند که باعث میشود فرد برای مدت زمان طولانیتری حس سیر بودن داشته باشد و دیرتر گرسنه شود. این امر نهایتاً به کاهش وزن کمک خواهد کرد.
کاهش کلسترول
یکی دیگر از فواید و خواص تخم ریحان، کاهش کلسترول خون است. تخم شربتی به پایین آوردن سطح کلسترول مضر کمک میکند. سطوح پایین کلسترول باعث کاهش فشار وارد شده به قلب میشود که این امر ریسک حمله قلبی و سکته را کاهش میدهد.
کنترل سطح قند خون
یکی از خواص تخم ریحان، تاثیر آن در کنترل سطح قند خون است. فیبرهای رژیمی موجود در تخم شربتی به تنظیم سطح قند خون کمک میکنند. آنها برای دیابت نوع 2 مفید هستند، چون سطح قند خون را تنظیم میکنند. این فیبرها متابولیسم بدن را کند میکنند، که این امر موجوب تنظیم سرعت تبدیل کربوهیدراتها به گلوکز میشود.
کنترل فشار خون
تخم شربتی حاوی پتاسیم است. پتاسیم با انبساط عروق خونی موجب کاهش فشار در رگها میشود. این امر موجب کاهش تنش وارد شده به سیستم قلبی عروقی میشود.
بهبود سلامت استخوان
اجزای موجود در تخم شربتی مانند آهن، پتاسیم، مس، کلسیم، منگنز و منیزیم میتوانند تراکم مواد معدنی استخوان را بالا ببرند و در عین حال احتمال بروز پوکی استخوان را کاهش دهند.
بهبود قدرت بینایی
از آنجایی که تخم شربتی حاوی مقادیر زیادی از ویتامین A است، افرادی که بینایی ضعیفی دارند میتوانند آن را در رژیم غذایی خود قرار دهند. در شبکیه چشم، ویتامین A به عنوان یک آنتیاکسیدان قوی عمل میکند که میتواند از آب مروارید جلوگیری کند.
کمک به سلامت دندان
تخم ریحان به دلیل داشتن خواص ضدقارچ، ضدباکتری و ضدویروس میتواند از تشکیل پلاک خون، حفره، بوی بد دهان و زخم دهان جلوگیری کند. با جوییدن چند دانه تخم شربتی میتوانید دهان خود را خوشبو کنید.
تسکین درد
تخم شربتی میتواند درد را تسکین دهد و شدت بیماریهایی نظیر آرتروز، نقرس، سردرد و سندروم روده تحریکپذیر را کاهش دهد. از زمانهای باستان، تخم شربتی به دلیل داشتن خواص ضدالتهاب و تسکین درد همواره مورد استفاده قرار میگرفته. بذرهای ریحان میتوانند ورم و التهاب را کاهش دهند و رشد پلاک خون در رگها را کمتر کنند.
آرامبخش و کاهشدهنده استرس
تخم شربتی باعث بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی میشود.
کاهش دمای بدن
خنک کردن بدن یکی دیگر از فواید و خواص تخم شربتی است. تخم شربتی یکی از خنککنندههای مطلوب بدن است و نوشیدن آن حین گرمای شدید، میتواند بدن را خنک کند. این ویژگی در بین ایرانی ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. امروزه تخم شربتی برای تولید انواع نوشیدنیها همراه با آب، شکر، عسل و سایر مواد استفاده میشود. تخم شربتی شکمدرد را تسکین میدهد و به خنک ماندن نوشیدنی کمک میکند.
تسکین یبوست و نفخ
تخم شربتی به دفع مسمومیت طبیعی بدن کمک میکند و یک تمیزکننده شکم است که سم را از بدن خارج میکند. این تخمها حاوی روغنهای فراری هستند که به هضم و دفع گاز از سیستم گوارش بدن کمک میکنند.
مزایای تخم شربتی برای پوست
تخم شربتی به دلیل داشتن آنتیاکسیدانها و فلاونوییدها با ارتقای رشد سلولی به بهبود سلامت پوست کمک میکند. میتوان تخم شربتی را آسیاب کرد و با روغن نارگیل ترکیب کرد. این ترکیب برای درمان بیماریهای پوستی مانند اگزما و پسوریازیس مفید است. تخم شربتی یک ماده ضد پیری است، چون تولید کلاژن را به صورت مداوم تحریک میکند. این امر سلولهای آسیبدیده پوست را ترمیم کرده و به حفظ قابلیت ارتجاعی پوست کمک میکند.
مزایای تخم شربتی برای مو
تخم شربتی سرشار از آهن و آنتیاکسیدانها است، رشد مو را افزایش میدهد و از ریزش مو جلوگیری میکند. تخم شربتی میتواند از تنش اکسایشی و التهاب جلوگیری کند و مو را زیبا و سالم نگه دارد. تخم شربتی سرشار از پروتئین و ویتامین K است و برای سلامت مو مفید است.
مزایای تخم شربتی برای زنان
تخم شربتی به دلیل کاهش سطح استروژن میتواند برای زنان مفید باشد. زنانی که استروژن بالایی در چرخه قاعدگی خود دارند با مصرف تخم شربتی میتوانند خونریزی خود را کاهش دهند.
با توجه به آنکه تخم شربتی سرشار از ویتامینها، مواد معدنی و اسیدهای چرب امگا 3 است، در نتیجه میتواند نقش مهمی در تنظیم چرخههای قاعدگی و هورمونی زنان داشته باشد.
مزایای تخم شربتی برای مردان
در طب سنتی، چای تخم شربتی به طور گسترده برای افزایش میل جنسی مردان استفاده شده است. این ماده باروری مردان را بالا برده و کیفیت اسپرم را بهبود میبخشد.
اثرات جانبی و مضرات تخم شربتی (بذر ریحان)
مصرف تخم شربتی مزایای زیادی برای سلامت بدن دارد. اما باید توجه داشت در برخی شرایط مصرف تخم شربتی می تواند مضراتی نیز داشته باشد. برخی از اثرات جانبی مصرف تخم شربتی شامل موارد زیر میشود:
- تهوع، اسهال، نفخ، آکنه، رفلاکس اسید معده، سردرد، شکم درد و کاهش اشتها جزء، علائم احتمالی مصرف بیش از حد تخم شربتی است.
- مصرف زیاد تخم شربتی ممکن است قند خون را پایین بیاورد.
- مصرف بیش از حد تخم شربتی میتواند فشارخون را پایینتر از سطح توصیه شده آورده و باعث ایجاد چندین مشکل حاد شود.
- مصرف تخم شربتی توسط کودکان ممکن است باعث چسبندگی در گلو شود.
- اگر اخیراً جراحی کردهاید یا صدمه دیدهاید نباید تخم و روغن شربتی مصرف کنید. چرا که مصرف تخم شربتی میتواند باعث جلوگیری از لخته شدن خون شود.
اثرات جانبی تخم شربتی برای زنان
مصرفی تخم شربتی حین حاملگی توصیه نمیشود؛ چرا که ممکن است سطح استروژن در بدن را از کنترل خارج کند.
چگونه از تخم شربتی استفاده کنیم؟
یک یا دو قاشق غذاخوری از تخم شربتی را در یک لیوان آب گرم به مدت 15 دقیقه بخیسانید. دانههای تخم شربتی پس از مدتی باد میکنند و یک لایه خاکستری رنگ و نیمه شفاف حول آنها شکل میگیرد. شما میتوانید این دانهها را به انواع نوشیدنیها مانند ماست، اسموتی، لیموناد، میلک شیک، آب نارگیل و سوپ اضافه کنید. همچنین میتوانید آن را به سالاد، ماکارونی و بستی اضافه کنید تا مزه ی تردی پیدا کنند.
مصرف روزانه تخم شربتی
میتوانید یک یا دو قاشق غذاخوری تخم شربتی در روز مصرف نمایید.
راستی می دونستی که باغبونی یکی از بهترین روشها برای علاقهمند کردن بچهها به میوه و سبزیجاته؟ اگر میخوای بچههات رو به مصرف غذاهای سالم تشویق کنی، حتما باغبونی رو با اونا تمرین کن. تازه باغبونی باعث افزایش صبر، اعتماد به نفس و مسئولیتپذیری بچه ها هم میشه😋
حالا که اینقدر باغبونی خوبه🥰، یادت نره به فروشگاهمون هم سر بزنیا😉. تو فروشگاه مریان، هر چیزی که برای یادگیری و انجام باغبانی کودک و نوجوان نیاز داری رو میتونی پیدا کنی 😍