گل های بابا آدم (Elephant ear plant) به دلیل داشتن برگ های بزرگ قلبی و کمان شکل بسیار مشهور هستند و به دلیل داشتن چنین برگ های خاصی توجه هر کسی را به خود جلب می‌کنند. امروزه گیاه بابا آدم جزو گیاهان رایج و محبوب آپارتمانی است. گل بابا آدم از طریق ساقه های زیر زمینی که به شکل غده هستند ( ریزوم های غده ای tuberous rhizomes)، می رویند و رشد می‌کنند. رشد آنها به خصوص در فصل بهار و تابستان بسیار سریع است.
بسیاری از علاقه‌مندان به گل و گیاه، دوست دارند حداقل یکی از این گیاهان را در خانه خود داشته باشند. ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش برای داشتن یک گیاه بابا آدم، تکثیر آنها است. روش های مختلفی برای تکثیر گل بابا آدم وجود دارد. در این مقاله ما به چند روش ساده و مرسوم برای تکثیر گیاه بابا آدم می‌پردازیم.
فهرست مطالب
نحوه ی تکثیر گل بابا آدم
عامل اصلی رشد گیاه بابا آدم ریزوم های آنها در زیر خاک است. با رشد ریزوم ها، گل بابا آدم رشد کرده و در نهایت برگهایی با نقش های مختلف و زیبا ایجاد می‌کند. دلیل راحتی تکثیر گیاه بابا آدم همین فرایند ساده است. به مرور زمان در اطراف پایه گیاه مادر، پیازچه های کوچکی نیز تشکیل می‌شوند که با کمی صبر به گیاهان جدیدی تبدیل می‌شوند.
تکثیر گل بابا آدم با این سه روش ساده قابل انجام است:
- تکثیر از طریق تقسیم پاجوش ها (جوانه ها)
- تکثیر از طریق تقسیم غده ها
- تکثیر از طریق پیازچه یا همان بنه گیاه (corms)
تکثیر گل بابا آدم از طریق پاجوش ها (جوانه ها)
تکثیر گیاه بابا آدم از طریق تقسیم پاجوش ها بسیار آسان است. گل بابا آدم با رشد جوانه های گیاه مادر تولید مثل می‌کند. این جوانه ها به سطح خاک می‌آیند و به عنوان نسل جدید گیاه اصلی شروع به رشد می کنند.
به طور خلاصه برای تکثیر گل بابا آدم ابتدا باید پاجوش ها را از گیاه مادر جدا کنید و مطمئن شوید که ریشه دار هستند. سپس آنها ها را در گلدان هایی جدید با خاک مناسب بکارید. اگر این گلدان جدید را در داخل خانه نگهداری می‌کنید، کافی است هفته ای یک بار آن را آبیاری کنید، اما اگر آن را در فضای باز و در مکانی روشن نگهداری می‌کنید، باید هر 1 تا 2 روز یک بار تا زمانی که گیاه مستحکم شود و ثبات برسد، آن را آبیاری نمایید.
مراحل دقیق تر تکثیر گیاه بابا آدم به روش تقسیم پاجوش ها به شرح زیر است:
مرحله 1: شناسایی پاجوش هایی که آماده جداسازی هستند
همچنان که گل بابا آدم رشد می‌کند، جوانه های جدیدی در کنار آن ایجاد می‌شوند. زمانی که یکی از این جوانه ها به اندازه کافی بزرگ شد و آماده جداسازی از گیاه مادری بود، می‌توانید آن را جدا کنید. قبل از جداسازی، مطمئن شوید که پاجوش ها به حد کافی ریشه ایجاد کرده باشند. بدین منظور می توانید خاک اطراف پاجوش ها را کنار بزنید و ریشه ها را بررسی کنید.
مرحله 2: آماده‌سازی ابزارآلات مورد نیاز
قبل از شروع به کار به منظور محافظت از پوست دست هایتان، از دستکش استفاده کنید. چرا که شیره گیاه بابا آدم می‌تواند باعث تحریک پوست می‌شود. ابزاری که برای جداسازی و انتقال جوانه ها استفاده می‌کنید را قبل از استفاده، در آب حاوی مواد ضد عفونی کننده فرو برده و استریل نمایید. این کار باعث جلوگیری از انتقال بیماری‌ها از گیاهی به گیاه دیگر می‌شود.
مرحله 3: جداسازی پاجوش ها از گیاه مادری
با دو روش مختلف می‌توانید پاجوش ها را از گیاه مادری جدا کنید:
- برای دیدن وضعیت جوانه و تعیین بهترین نقطه برای برش، گیاه مادری را از گلدان بیرون آورده و خاک اطراف پاجوش را تمیز کنید.
- خاک اطراف جوانه را کنار زده تا محل مناسب برش را پیدا کنید. در این حالت، گیاه مادری را در گلدان نگه دارید.
مرحله 4: کاشت پاجوش ها
پاجوش را در یک گلدان یا در خاک مناسب بیرون از خانه و در فضای باز بکارید. در صورتی که می‌خواهید در داخل گلدان آن را بکارید، گلدان مورد نظر را با یک مخلوط خاک با زهکشی مناسب پر کنید.
اگر می‌خواهید جوانه را بیرون از خانه و در حیاط بکارید، یک چاله بزرگ به عمق و عرض حدود 30 سانتی‌متر حفر کرده و با خاک جدید پر کنید. سپس جوانه را در همان ارتفاعی که قبل از جداسازی از گیاه مادری بوده است، بکارید.
مرحله 5: آبیاری پاجوش ها
پس از اینکه پا جوش در خاک جدید مستقر شد، در صورتی که می خواهید آن را درخانه نگه دارید، کافی است هر هفته یک یا دو بار آن را آبیاری کنید. اما اگر قصد کاشت آن در فضای باز را دارید، باید هر روز یا یک روز در میان آن را آبیاری کنید تا کاملاً در خاک مستحکم شود. پس از آن، می‌توانید میزان آبیاری را کاهش دهید.
تکثیر گل بابا آدم از طریق تقسیم غده ها
گل بابا آدم مانند بسیاری از گیاهان دیگر نمی‌تواند از طریق قلمه تکثیر یابد؛ اما در صورت سلامت گیاه مادر، ازدیاد آن را می توان از طریق غده ها به آسانی انجام داد. پیشنهاد می‌شود که جدا سازی و تقسیم غده ها در فصل پاییز صورت گیرد. شما می‌توانید آنها را در گلدان‌ها بکارید، یا اگر تمایل داشتید این گیاه را در محیط باز پرورش دهید. می‌توانید در طول زمستان این غده ها را در انبار نگه دارید و سپس با آمدن بهار، آنها را در فضای باز بکارید.
برای انجام صحیح این روش، لازم است که مراحل و اقدامات زیر انجام شوند:
مرحله 1: خارج کردن گیاه مادر از زمین
برای بهترین نتیجه، گیاه مادر را در فصل پاییز از خاک بیرون بکشید. برای این کار، باید تا زمانی که گیاه مادر به خواب برود، صبر کنید. در فصل پاییز، گیاه مادر فعال نیست و درنتیجه رشد خاصی ندارد. بنابراین، جداسازی غده های جدید از گیاه مادر در این فصل، استرس کمتری به گیاه وارد می‌کند.
نکته: شما همچنین می‌توانید غده ها را در ابتدای فصل رشد گیاه یعنی در بهار، از گیاه مادر جدا کنید. این کار به گیاه استرس بیشتری وارد می‌کند. اما اگر بخواهید غده های جدید را فوراً در فضای باز بکارید، جداسازی غده ها از گیاه مادر در بهار بهترین گزینه است.
مرحله 2: انتخاب غده های سالم
برای جداکردن غده ها از گیاه مادر، آنهایی که سالم هستند و ریشه دارند را انتخاب کنید. ابتدا به آرامی گیاه را تکان دهید یا با دست‌هایتان خاک را کنار بزنید تا غده ها را ببینید. سپس غده ها را بررسی کنید تا ببینید کدام یک از آنها دارای ریشه است. انتظار می رود این غده ها در صورتیکه که حداقل یک جوانه یا ساقه جدید داشته باشند. بتوانند بدون گیاه مادر زنده بمانند.
نکته: ممکن است گاهی گیاه مادر مبتلا به بیماری‌ای باشد که مانع از رشد گیاه می‌شود. بنابراین، غده های سالمی که هیچ نقص و یا آثاری از فساد ندارند را انتخاب کنید.
مرحله 3: جدا کردن غده های جدید از گیاه مادر
ابتدا با یک چاقوی تیز و استریل یک غده ی بزرگ و بلند را از گیاه مادر ببرید، سعی کنید این برش به نحوی باشد که یک سوم غده گیاه مادر را باقی بگذارید تا استرس گیاه کمتر شود. غده یا ریزوم بریده شده را به قطعات کوچک به طول 5 تا 8 سانتی متر ببرید، سپس پودر ضد قارچ را بر روی غده ها بپاشید.
مرحله 4: کاشت غده ها
کاشت غده ها در خانه:
- غده ها را با عمق مشابه گیاه مادر در خاک گلدانی یا ترکیبی از پیت ماس و پرلیت بکارید.
- غده ها را طوری بکارید که طرف نوک تیز آنها رو به بالا باشد.
- پس از دو تا چهار هفته، غده ها جوانه می‌زنند.
کاشت غده ها در فضای باز
- آنها را تا فصل بهار در مکانی سرد و تاریک نگه دارید.
- اگر در منطقه‌ای با زمستان‌های سرد زندگی می‌کنید، غده های گل بابا آدم را تا بهار در داخل خانه نگه دارید.
- هر غده را در یک کیسه کاغذی جداگانه قرار دهید، سپس کیسه‌ها را در محلی خنک و خشک تا زمانی که هوا شروع به گرم‌شدن می‌کند، نگهداری کنید. زیرزمینی که خیلی مرطوب نباشد، انتخاب خوبی برای نگهداری این غده ها است.
نکته: برای نتیجه بهتر، غده ها را در اتاقی نگه دارید که دمای آن بین 10 تا 16 درجه سلسیوس باشد. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که دما به طور مداوم بالای 4 درجه سلسیوس است، می‌توانید غده ها را فوراً در فضای باز بکارید.
تکثیر گل بابا آدم از طریق بنه یا پیازچه (corms)
اگر گیاه شما هیچ‌گونه جوانه ای نداشت، از تکثیر ناامید نشوید. جوانه ها از بنه هایی که به ساقه زیرزمینی متصل هستند، منشأ می‌گیرند و زیر خاک رشد می‌کنند. این بدین معنا است که شما می‌توانید گل بابا آدم را با استفاده از پیازچه ها تکثیر کنید. تنها کاری که باید انجام دهید، این است که برای تکثیر گیاه بابا آدم از طریق پیازچه ها مراحل زیر را دنبال کنید:
مرحله 1: گیاه را از گلدان خارج کنید
خارج کردن گیاه از گلدان فعلی، مرحله اولیه در تکثیر گیاه بابا آدم است. ممکن است چند پیازچه روی زمین باشد که می‌توان به آسانی آنها را جدا کنید، ولی اکثر آنها پایین‌تر، نزدیک به ساقه زیر زمینی (ریزوم) قرار دارند. بهترین فرصت برای تکثیر بنه ها (پیازچه ها)، حذف کامل خاک از ناحیه اطراف ریشه است.
مرحله 2: پیازچه ها را پیدا کنید
مرحله بعدی این است که دست‌هایتان را کمی کثیف و خاکی کنید و به دنبال پیازچه ها بگردید. این پیازچه ها معمولاً به شکل توپ‌های کوچک به اندازه یک بادام هستند که به ساقه زیر زمینی (ریزوم) در خاک چسبیده‌اند.
اگر گیاه شما خوب رشد کرده و سالم باشد، ممکن است بیش از پنج تا پیازچه پیدا خواهید کرد. بهتر است که به طور همزمان تعداد زیادی پیازچه را بردارید تا شانس تکثیر را افزایش دهید، زیرا برخی از پیازچه ها ممکن است پوسیده شده باشند و ریشه زایی نکنند.
باید بتوانید بنه را به راحتی با دست جدا کنید. اگر براحتی جدا نشد، می‌توانید از یک چاقوی تیز و تمیز استفاده کنید تا آنها را جدا کنید. لایه ی بیرونی پیازچه ها را بردارید (اختیاری) و هر گونه خاک یا آلودگی را تمیز کنید تا برای ریشه زایی بهتر آماد شوند.
مرحله 3: ریشه زنی در آب
یک لیوان یا ظرف کوچک بردارید و کمی آب تصفیه شده در آن بریزید. پیازچه بابا آدم نیاز به فضا برای تنفس و جوانه زنی دارد، بنابراین خط آب نباید بالاتر از نوک پیازچه باشد.
پیازچه ها را در یک ظرف در باز طوری قرار دهید که کف آن ها در آب غوطه ور باشد. همچنین برای اینکه مکان ظهور برگ‌ها را بهتر درک کنید، می‌توانید آنها را به پهلوها قرار دهید تا ریشه بزنند. ولی مراقب باشید که کل پیازچه در آب غوطه ور نباشد، زیرا باعث می‌شود قبل از جوانه زنی پوسیده شوند.
مرحله 4: در پوش گذاشتن روی ظرف
با پوشاندن ظرف به وسیله یک درپوش یا یک لیوان دیگر، رطوبت اطراف پیازچه ها افزایش می‌یابد. این محیط مرطوب موجب ایجاد شرایط مناسب برای جوانه‌زنی می‌شود. هر روز برای حدود یک ساعت، درپوش یا لیوان را بردارید تا به جریان هوا کمک کنید، سپس دوباره آن را روی ظرف قرار دهید تا از رشد کپک جلوگیری شود.
برای حفظ سطح آب در حد معین، به طور مداوم آب در ظرف بریزید. قسمت زیرین پیازچه همیشه باید در آب غوطه‌ور باشد، و فقط بخش‌های کوچکی از آن روی آب قرار گیرد. اگر آب در ظرف شروع به کدر شدن کرد، پیازچه ها را بردارید و ظرف را بشویید تا از تجمع باکتری‌ها جلوگیری شود.
مرحله 5: انتقال گیاهچه
پس از چهار هفته یا بیشتر، شما باید شاهد ریشه‌ها و احتمالاً شروع به رشد برگ‌های جدید از پیازچه ها باشید. پیازچه هایی که اصلاً جوانه نزده‌اند را حذف کنید و تمرکز خود را بر روی پیازچه هایی که ریشه زده‌اند، قرار دهید.
پس از جوانه زدن، نیاز است که پیازچه را به پرلیت منتقل کنید تا گیاه بتواند به صورت عمودی رشد کند و هیچ یک از ریشه‌های جدید یا برگ‌ها فاسد نشوند. پرلیت با نگه‌داشتن پیازچه ها در حالت مناسب، با جذب رطوبت به مقدار کافی و به رشد گیاه کمک می کند. شما همچنین می‌توانید از پوکه های معدنی (لیکا) نیز برای این کار استفاده کنید.
با رشد پیازچه، آن را برای مدت طولانی در پرلیت نگهداری نکنید، زیرا پرلیت مواد مغذی موردنیاز پیازچه برای ادامه رشد را ندارد. وقتی ریشه ها و برگ ها بزرگ شدند، گیاه را به یک گلدان کوچک حاوی خاک مناسب منتقل کنید تا رشد ادامه یابد.
منبع:
https://floristkid.com/propagate-elephant-ear-plant-alocasia/
